Monofiletska evolucija

Monofiletska evolucija ili monofilija (eng: monophyly) i monofiletsko porijeklo, kao i monofiletska specijacija su pojmovi koji se odnose na pojavu da svi pripadnici određene šire biosistematske skupine ili skupine populacija potiču iz jedne te iste uže grupe organizama. Pravac u nauci o biološkoj evoluciji koji ovakav oblik specijacije smatra univerzalnim načinom evoluiranje živog svijetaoznačava se kao monofiletizam.

Tako, na primjer sve recentne ljudske populacije imaju monofiletsko porijeklo.^[1][2][3]

U zajedničkoj kladističkoj upotrebi, monofiletska grupa je takson (grupa organizama) koji formira jednu granu filogenetskog sabla, što znači da se sastoji od predaka svake vrste i svih njenih potomaka. Termin je sinonim za neuobičajeno termin holofilija. Monofiletske grupe su obično okarakterizirane zajedničkim obilježjima, kao izvedenim sinapomorfijama.

Monofilija je u suprotnosti sa parapfilijom i polifilijom, koji je najlakše shvatiti iz drugog dijagrama u ovom članku. U današnjoj upotrebi, parafiletska grupa se sastoji se od svih potomaka zajedničkog pretka osim jedne ili više monofiletskih grupa. Parafiletska grupa je na taj način 'gotovo' monofiletska (u skladu sa značenjem prefiksa 'para', odnosno 'u blizini' ili 'zajedno'). Polifiletske grupe karakteriziraju konvergentne značajke, uključujući i ponašanje (npr. noću aktivni primati, drveće, vodeni insekati). Strukture i funkcija po kojima se jedna grupa razlikuje od ostalih nisu naslijeđene od zajedničkog pretka.

1. ^ Mayr E. (1970): Populations, species, and evolution – An abridgment of Animal species and evolution. The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachussets and London, England, ISBN 0-674-69013-3.
2. ^ Hadžiselimović R. (1986): Uvod u teoriju antropogeneze. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-9344-2-6.
3. ^ Dobzhansky T. (1970): Genetics of the evolutionary process. Columbia, New York, ISBN 0-231-02837-7.